Τα σχέδια δεν είναι οντότητες δεν ενοχοποιούνται. Ενοχές-αισθήματα ευθύνης αποδίδουμε εμείς οι ίδιοι ή οι άλλοι, τις οποίες εμείς υιοθετούμε, για τις πράξεις, τις επιλογές μας, εν προκειμένω για τα έργα μας, επειδή αυτά με κάποιο τρόπο έρχονται σε αντίθεση με τις δήθεν ηθικές μας αρχές. Αλλά θα σου πω τις παρακάτω σκέψεις όπως θα ήθελα, χωρίς πολλές ενοχές.
Los dibujos no son entes; no pueden ser culpables. La culpa -un sentimiento de responsabilidad generalmente moral a menudo la achacamos a nosotros mismos u otros, cuya crítica aceptamos, con respecto a nuestras acciones, y en este caso a nuestras obras, porque ellas de alguna manera son contrarias a nuestros supuestos principios morales. Pero intentaré contarte mis reflexiones, sin muchos sentimientos de culpa.
- 100 words and an image for you_a selfie
Ένα σχέδιο πέφτει στα χέρια μας. Αν κι αν το καλοσκεφτείς γύρω μας υπάρχουν μόνο χνάρια, ίχνη, “σχέδια” παντού. Ας δούμε τα σχέδια σαν τα απομεινάρια μιας αρχαιολογικής ανασκαφής. Κι εμείς σαν τους αρχαιολόγους θα ψάξουμε στις ανασκαφές για να μιλήσουμε για αυτούς που έχτισαν κι άφησαν αυτόν τον “πολιτισμό”.
Un dibujo cae en nuestras manos. Pero, si lo piensas, a nuestro alrededor existen sólo huellas, signos, “dibujos” por todos lados. Si consideramos los dibujos como las ruinas de una excavación arqueológica, pudiéramos ser los arqueólogos que vamos a buscar en ellas para poder hablar con aquellas personas que “construyeron” esa “civilización”.
Ας κοιτάξουμε αυτό το σχέδιο και ας προσπαθήσουμε να πάμε πίσω σε αυτό που το χάραξε, τον “αρχαίο”, τον “πρωτόγονο της Αλταμίρα”.
Vamos a utilizar este dibujo como medio para ir hacia atrás en busca de quien lo trazó, aquel ” indígena de Altamira” que dejó su rastro.
Θα μπορούσε να μιλήσουμε για το ύφος, το θέμα, τη σύνθεση, το στυλ που χρησιμοποίησε ο σχεδιαστής ιμπρεσιονιστικό, εξπρεσιονιστικό, αφηρημένο, ρεαλισμό, ποπ, για την τεχνική (προοπτική, αξονομετρία,3d, παραμετρικό κτλ.)αλλά τι νόημα έχει άλλη μια ανάλυση για το στυλ, ή σε τι θα χρησίμευε άλλη μια κατηγοριοποίηση ανθρώπων και των έργων τους ανά στυλ; Ας προσπαθήσουμε μια διαφορετική ανάγνωση.
Podríamos hablar sobre el tema del dibujo, su composición, el estilo que utilizó el dibujante -impresionista, expresionista, abstracto, realista, pop...; sobre la técnica utilizada -perspectiva, axonométrica, 3d , paramétrico...; pero ¿qué sentido tiene un análisis más sobre el estilo o la clasificación de la gente y de sus obras según su estilo? Vamos a intentar una lectura diferente.
Για να χαραχτεί κάτι χρειάζεται μια μια κίνηση, μια ώθηση. Για να αφεθεί ένα ίχνος σε κάποια επιφάνεια ακόμα κι αν τα ίχνη είναι από πίξελς που για να εμφανιστούν χρειάζονται κάποια εντολή ή το σωστό κώδικα χρειάζεται κάποιος. Υπάρχει δηλαδή κάποιος που που σπρώχνει, κινεί, μεταφέρει τα εργαλεία, χαράσσει πάνω στην επιφάνεια, που κινείται χαράσσοντας.
Para trazar algo hace falta un movimiento, un impulso. Para dejar un rastro en una superficie, incluso si los rastros se componen de píxeles que necesitan un comando o un código para hacerse visibles, hace falta alguien. Es decir, existe alguien que empuja, mueve, traslada las herramientas para trazar, que se mueve trazando.
Υπάρχουν κινήσεις αιθέριες, άλλες γρήγορες-βιαστικές, κάποιες φοβισμένες, προβοκατόρικες, εκρηκτικές, ασταθείς, επίμονες, διακεκομμένες και ο κατάλογος δεν τελειώνει, υπάρχουν όλα τα είδη.
Existen movimientos etéreos, otros rápidos y precipitados, algunos temerosos, provocativos, explosivos y volátiles; persistentes, punteados, discontinuos... y la lista no se acaba.
Τα σχέδια, τα ίχνη είναι σημάδια μη σημαινόμενα. Σε αντίθεση με τις λέξεις, δεν αντιστοιχούν σε κάποιο φώνημα ή το σύνολό τους σε κάποια έννοια. Ωστόσο, αντιστοιχούν σε μια φωνή θα λέγαμε άναρθρη, μια “άναρθρη κραυγή”. Πολλές φορές ακόμα και οι δικές μας οι κραυγές, οι φωνές μας, όταν είμαστε “εκτός εαυτού” έχουμε την εντύπωση πως βγαίνουν από κάποιο άλλο σώμα, από κάποιον που δεν αναγνωρίζουμε.
Los planes, las huellas, son signos sin significado. A diferencia de las palabras no se corresponden con un fonema o en su conjunto no participan de un sentido. Sin embargo corresponden a una voz inarticulada, un "grito”. Muchas veces incluso nuestros propios gritos, nuestras voces cuando estamos "fuera de sí" nos dan la impresión de provenir de otro cuerpo, de alguien que no se reconoce.
Ας δούμε αυτά τα χνάρια, σαν τις “κραυγές”, τη “φωνή” ενός άλλους σώματος, τα “φωνήματα” που δεν ξέρουμε να διαβάσουμε. Υπάρχουν ίχνη που ακολουθούν συμβάσεις σύμφωνα με τις οποίες αυτά συμβολίζουν κάτι, αλλά ακόμα και σε αυτές τις περιπτώσεις, ας προσπαθήσουμε στην αντιστοιχία εικόνα-σύμβολο και σημασία να μαντέψουμε την χειρονομία αυτής της “κραυγής”.
Vamos a ver estas huellas como los "gritos", la "voz" de un cuerpo cuyos "fonemas" no sabemos leer. Hay huellas que simbolizan algo, pero incluso en estas ocasiones no existe una correspondencia directa entre el gesto del “grito” y la imagen-símbolo.
Ένα σώμα κινείται και χαράσσει. Τα σχέδια δεν διαφέρουν από τις λέξεις μόνο στην αναντιστοιχία μεταξύ σύμβολου-χάραξης και ήχου, αλλά επίσης στον μη γραμμικό ή διαδοχικό τρόπο γραφής. Η διαδοχές στα σχέδια δεν ακολουθούν συγκεκριμένη φορά, προκύπτουν πολλές φορές από συνεχείς προσθήκες επιπέδων (layers).
Un cuerpo se mueve y traza. Los dibujos no se diferencian de las palabras sólo en la falta de correspondencia entre el símbolo-trazo y el sonido, sino también en la forma no lineal o secuencial de su escritura. Las sucesiones en los dibujos no siguen una dirección específica. Muchas veces son el resultado de sucesivas capas.
Για αυτό και οι φιγούρες, οι παραστάσεις “αναδύονται” ή, για αυτό μιλάμε για την αισθητική του εμφανίζεται/ω (απαρέμφατο) (Martin Seel). Βέβαια αυτή η διαδικασία της εμφάνισης Δηλαδή, περισσότερο για τη διαδικασία παρά για την εμφάνιση ή ίσως πιο σωστά, για την εμφάνιση σε σχέση με το πως αυτή προέκυψε και κυρίως σε σχέση με αυτό το σώμα που την έφερε στην επιφάνεια.
Por eso las figuras, las representaciones “aparecen”, o por eso hablamos de la estética del aparecer (Martin Seel). Pero este proceso del aparecer está relacionado con el más específico proceso de la aparición, o quizá más concretamente, con mostrar la relación con la forma en que este proceso ha ocurrido, principalmente en relación con el movimiento del cuerpo que lo trajo a la superficie.
Αν συνήθως βλέπουμε τα σχέδια σαν αντικείμενα, δηλαδή κατά κάποιο τρόπο από τα έξω προς τα μέσα, εδώ προσπαθούμε να μπούμε στη θέση του Νάρκισσου και να μιλήσουμε για αυτά τα χνάρια μιλώντας για αυτά από τα μέσα προς τα έξω. Σε αυτή την κατεύθυνση των “δυνάμεων” που χαράσσουν αναζητούμε για άλλη μια φορά ίχνη από εκείνο το σώμα, από εκείνο τον “άλλο” εαυτό που έχουμε μέσα μας, που μάταια αναζητάμε και για τον οποίο τόσα λίγα γνωρίζουμε.
Si por lo general vemos los dibujos como objetos, es decir de alguna manera desde fuera hacia dentro, en este caso intentamos entrar en el lugar de Narciso y hablar de sus/estas huellas aproximándolas de dentro a fuera. En esta dirección de las fuerzas que trazan buscamos aquel cuerpo del “otro” que llevamos dentro, que en vano estamos buscando y del cual tan pocas cosas conocemos.
Υπάρχει λοιπόν ένα σώμα που εκ-γράφει, ίσως πιο σωστά, εκ-γράφεται, που μέσα από τα γραφήματα, τις ιχνογραφίες καταφέρνει να νοιώσει ότι υπάρχει, να αγγίξει κάτι από αυτό το σώμα που δεν μπορούμε να αγγίξουμε, από αυτό το σώμα που δεν βλέπουμε ποτέ ολόκληρο, που δεν σταματά ποτέ να νοιώθει, ακόμα κι όταν κοιμάται, αυτό το σώμα που δεν έχει ακριβώς ύλη αλλά έχει μια σπάνια μνήμη, αυτό που δεν ξεχνά ποτέ τα τραύματα, που έχει καταχωρημένες και ξαφνικά είναι ικανό να αναδύσει τις πιο παράξενες, τις πιο παλιές εικόνες, ένα σώμα που δεν μπορούμε ακριβώς να ελέγξουμε, που το δίχως άλλο έχει ένα μυστήριο.
Así que hay un cuerpo que ex-scribe, quizás más correctamente, que se ex-scribe; que dentro de las grafías, las huellas, lo escrito, consigue sentir que existe. Tocar algo de aquel cuerpo que nunca podemos tocar por completo, que nunca vemos en su totalidad, aquel cuerpo que no para de sentir incluso cuando duerme. Este cuerpo que no tiene exactamente materia pero tiene una memoria extraña que no olvida nunca los traumas, que tiene almacenadas y es capaz de repente de arrastrar las más viejas y escondidas imágenes; un cuerpo que no podemos exactamente controlar, que sin duda contiene algo de misterio.
Καθώς εκ-γράφει και εκ-γράφεται, αγγίζοντας-χαράσσοντας, χαράσσει και χαράζεται. Σε αυτή την αντίσταση που φέρνει το υλικό η επιφάνεια καθώς χαράσσεται, κι είναι και το σώμα μια “επιφάνεια” με τις πτυχώσεις της (Deleuze), σε αυτό το άγγιγμα είναι που γίνεται αντιληπτό αυτό το σώμα.
Como ex-scribe y se ex-escribe, tocando-trazando, traza y se traza. En la resistencia de la materia es cuando se traza la superficie del dibujo, y es también el cuerpo una "superficie" con pliegues (Deleuze). En este toque es cuando el cuerpo se hace patente.
Αν κατά τη διάρκεια όλων αυτών χαράξατε κάπου κάποιες γραμμές, τίποτα σημάδια, αρχίστε να σκέφτεστε πως μπορεί να είναι σημάδια από ένα άλλο σώμα, που είναι ωστόσο δικό σας, από μια εκδοχή του που αγνοείτε ή που κάτι θα ήθελε να σας πει, που κινούμενο χαράσσοντας δηλώνει την παρουσία του, βρίσκεται εδώ, ίσως είναι ένα παιδί, ένας ταξιδευτής γραμμών, ένας χαράκτης φανταστικών κόσμων και κτισμάτων.
Si mientras tanto has trazado en algún lugar algunas líneas o signos, empieza a pensar que puede que fueran señales de aquel “otro” cuerpo, que sin embargo es tuyo. De una versión que desconocemos o que algo quiere decir, que mientras se está moviendo, trazando, declara su presencia, está aquí. Posiblemente es un niño, un viajero de líneas, un dibujante de mundos y edificios imaginarios.
Οι γραμμές, έτσι όπως τις καταλαβαίνουμε εδώ είναι χειρονομίες που αντικατοπτρίζουν ένα σωμά σε μια κατάσταση, όποια κι αν είναι αυτή.
Las líneas, como las entendemos por aquí, son gestos que reflejan un cuerpo en un cierto estado, en un cierto momento.
Κάνουμε μια παραλληλία. Παρατηρούμε τα ίχνη από αυτές τις χειρονομίες σαν να κοιτάμε έναν “καθρέφτη”. Όπως ο Νάρκισσος παρατηρεί το πρόσωπό του να αντανακλάται, σε αυτό τον “καθρέφτη” παρατηρούμε να αντικατοπτρίζεται κάτι από ένα σώμα για το οποίο ίσως να μη γνωρίζουμε τόσα πολλά.
Vamos a utilizar una metáfora, observando las huellas de estos gestos como si mirásemos un “espejo”. Como Narciso observa su cara en el reflejo, en este “espejo” observamos especies de reflejos de un cuerpo del cual quizás no conocemos tantas cosas.
Το σχέδιο ένας “καθρέφτης” όπου αντικατοπτρίζεται ένα σώμα που στέλνει μη σημαινόμενα σινιάλα. Ένα σώμα που ίσως να μην έχει άλλο τρόπο για να μιλήσει παρά αυτές τις παράξενες “μελωδίες”.
El dibujo aparece un "espejo" donde se refleja un cuerpo que envía señales sin un significado preciso; un cuerpo que quizá no tenga otra manera de hablar que el eco de estas "melodías" extrañas.
Ο Νάρκισσος κοιτώντας από αυτό τον παράξενο καθρέφτη κοιτάζεται, αγγίζεται αλλά σε αυτό το “κοίταγμα” που επιχειρείτε μαθαίνει να κοιτά τους άλλους "καθρέφτες", τα σχέδια των άλλων σαν εικόνες που έχουν να κάνουν με άλλους νάρκισους, με σώματα που έχουν ανάγκη να αγγίξουν και να αγγιχτούν.
Narciso se mira en este extraño espejo, se toca, pero en este "mirar" aprende a mirar también otros "espejos". Los dibujos de los otros se nos aparecen como imágenes relacionadas con otros Narcisos, con cuerpos que sienten la necesidad de tocar y estar ser tocados.
Αυτό το μικρό κείμενο προσπαθεί να κάνει μια κριτική στον τρόπο με τον οποίο συχνά, ίσως και “παραδοσιακά”, “κλασσικά”, “από συνήθεια” ή “γιατί έτσι μάθαμε” γίνεται η κριτική των σχεδίων, των πρότζεκτ. Ένας τρόπος κριτικής που ξεχνά το σώμα, τον άνθρωπο, το πρόσωπο, το άτομο που βρίσκεται πίσω από αυτές τις χαράξεις και που συχνά το φορτώνει τις ενοχές της επιλογής ενός στυλ, μιας επιρροής, ενός κινήματος, ενός τρόπου ή μέσου χάραξης. Ενώ, καταρχήν τα σχέδια, οι εικόνες όπως ίσως όλες οι γραφές “μιλούν” για το πιο απλό για ένα σώμα που προσπαθεί να “μιλήσει”, να “απελευθερωθεί” μέσα από τις γραμμές και αυτά τα πολυσήμαντα σημάδια.
Este pequeño texto intenta posicionarse frente a la manera con la cual a menudo y de manera “tradicional", "clásica", "por costumbre" o "porque así lo hemos aprendido" se hace una crítica de los dibujos y de los proyectos. Una forma de crítica que a menudo se olvida del cuerpo, del hombre, de la persona que está detrás de estos rastros, y que con frecuencia se carga de la culpa por haber elegido un estilo, un movimiento, una forma, un tipo de herramienta u otra. Mientras que en un principio, los dibujos, las imágenes como tal vez todas las grafías “hablan” de lo más sencillo: de un cuerpo que intenta “hablar”, “liberarse” mediante las líneas y estos signos ambiguos.
